Η Γερμανία αρνείται την ευρεσιτεχνία για έρευνες σε βλαστοκύτταρα




«Όχι» στην ευρεσιτεχνία για έρευνες σε βλαστοκύτταρα.Είναι νομικά και ηθικά θεμιτή η κατοχύρωση του δικαιώματος ευρεσιτεχνίας για έρευνες σε ανθρώπινα βλαστοκύτταρα; Μετά το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, και η Γερμανία απαντά στο ερώτημα αυτό αρνητικά.



Tο γερμανικό σύνταγμα κατοχυρώνει την ελευθερία της επιστημονικής έρευνας. Θεμελιώδης για το σύνολο της γερμανικής έννομης τάξης αλλά και ερμηνευτική βάση του συνόλου του γερμανικού συντάγματος είναι και το δικαίωμα του ατόμου στη ζωή. Οι δύο αυτές αρχές έρχονται σε σύγκρουση στην περίπτωση των επιστημονικών ερευνών σε βλαστοκύτταρα.


Τουλάχιστον αυτό ισχύει, αν θεωρήσουμε ως σημείο έναρξης της ανθρώπινης ζωής τη στιγμή της γονιμοποίησης και όχι της γέννησης, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο του Λουξεμβούργου (ΔΕΚ) και πρόσφατα και σύμφωνα με τη γερμανική νομολογία. Από τη στιγμή που οι έρευνες αυτές διεξάγονται σε εμβρυικά βλαστοκύτταρα μετά τη γονιμοποίηση, ο «ευρωπαίος δικαστής» θεωρεί πως η ζωή του εμβρύου πρέπει να προστατεύεται.

Η γερμανική νομοθεσία θέτει ισχυρά όρια στην ιατροφαρμακευτική έρευνα πάνω σε βλαστοκύτταρα. Ζήτημα έχει προκαλέσει εδώ και δύο χρόνια η περαιτέρω κατοχύρωση ή απαγόρευση δικαιωμάτων ευρεσιτεχνίας σε ιατρικές ανακαλύψεις που προκύπτουν από σχετικά πειράματα.

Το ζήτημα της κατοχύρωσης δικαιώματος ευρεσιτεχνίας
To Γερμανικό Ακυρωτικό Δικαστήριο ακολουθεί τη γραμμή της ευρωπαϊκής νομολογίας

Το ερώτημα αυτό απασχόλησε έντονα τη γερμανική νομική κοινότητα, τόσο σε δικαστικό και νομοθετικό όσο και σε θεωρητικό επίπεδο. Το Γερμανικό Ακυρωτικό Δικαστήριο (BGE) με πρόσφατη απόφασή του (27/ 11/ 2012) ήταν κατηγορηματικό: απαγορεύεται η κατοχύρωση δικαιωμάτων ευρεσιτεχνίας για επιστημονικές έρευνες και ανακαλύψεις πάνω σε βλαστοκύτταρα, εάν αυτά στη συνέχεια καταστράφηκαν και οδήγησαν σε θανάτωση του εμβρύου. Το γερμανικό δικαστήριο ακολουθεί πιστά προγενέστερη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου του 2011.

Το ΔΕΚ μάλιστα εξέδωσε τη συγκεκριμένη απόφαση ύστερα από προσφυγή γερμανικού δικαστηρίου που εκδίκαζε υπόθεση μίας αντίστοιχης ευρεσιτεχνίας. Αυτή είχε χορηγηθεί το 2004 σε επιστήμονα του πανεπιστημίου της Βόννης για την ανακάλυψή του, η οποία βασιζόταν σε παραγωγή ανθρώπινων νευρικών κυττάρων από βλαστοκύτταρα. Παρά το γεγονός ότι η συγκεκριμένη ανακάλυψη είχε κριθεί εξαιρετικά σημαντική για την αντιμετώπιση σοβαρών ασθενειών, όπως πάρκισον, εντούτοις η Greenpeace προσέφυγε κατά της συγκεκριμένης «ευρεσιτεχνίας».

Απόφαση που διχάζει την επιστημονική κοινότητα
Επιφυλακτικό το ΔΕΚ απέναντι στη κατοχύρωση δικαιωμάτων ευρεσιτεχνίας για έρευνες σε βλαστοκύτταρα

Η συμμόρφωση της γερμανικής νομολογίας με την επιταγές του Λουξεμβούργου προκαλεί ποικίλες αντιδράσεις στη Γερμανία. Πολλοί επιστήμονες θεωρούν πως το νομολογιακό αυτό προηγούμενο ενδέχεται να επηρεάσει αρνητικά την πρόοδο της έρευνας στην ιατρική, τη βιολογία ή τη φαρμακευτική. Οι υπέρμαχοι της γερμανικής απόφασης πάντως υποστηρίζουν πως θέτει ξεκάθαρα όρια μεταξύ της ελευθερίας της επιστημονικής έρευνας και της εμπορικής ή βιομηχανικής εκμετάλλευσης της ανθρώπινης ζωής, εν προκειμένω των εμβρύων.

Πάντως οι διάφορες χώρες της ΕΕ δεν ακολουθούν κοινή «γραμμή» απέναντι στο θέμα. Χώρες όπως η Μεγάλη Βρετανία, η Σουηδία και το Βέλγιο είναι αρκετά ελαστικές και επιτρέπουν πολύ ευκολότερα τη διεξαγωγή και κατοχύρωση των σχετικών ερευνών. Από την άλλη πλευρά η Νορβηγία, η Ιταλία και πλέον και η Γερμανία ακολουθούν αυστηρότερη τακτική. Οι διαφορετικές νομοθετικές και νομολογιακές προσεγγίσεις οφείλονται στο ότι η ΕΕ «εσκεμμένα» ως ένα βαθμό αφήνει τα λεπτά ζητήματα βιοηθικής να διευθετούνται τελικά από τα επιμέρους εθνικά κοινοβούλια.


 

πηγή DW
Markus Lütticke / Δήμητρα Κυρανούδη
Υπεύθ.σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου