Η οικονομία των ΗΠΑ βρίσκεται σε ύφεση, η ανεργία είναι πεισματικά υψηλή και η κοινωνική ασφάλιση, το δίχτυ ασφαλείας για τους ηλικιωμένους Αμερικανούς της εποχής New Deal, στερεύει από χρήματα. Είναι 1981.
Για να σώσει το δημοφιλές πρόγραμμα, ο Πρόεδρος Ρόναλντ Ρέιγκαν σχηματίζει μια επιτροπή. Επικεφαλής του είναι ο Alan Greenspan, ο άνθρωπος που θα γίνει αργότερα πρόεδρος της Federal Reserve των ΗΠΑ.
Η Επιτροπή χρονοτριβεί, αλλά στη συνέχεια, σε ένα μοντέλο παρασκηνιακού δικομματισμού που είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς σήμερα, η "συμμορία των εννέα" κάνει μια συμφωνία. Οι φόροι μισθωτών υπηρεσιών ανεβαίνουν· με την πάροδο του χρόνου, το ίδιο γίνεται και με την ηλικία συνταξιοδότησης της Κοινωνικής Ασφάλειας, από τα 65 στα 67.
Αλλά όπως ο κ. Greenspan υπενθυμίζει σήμερα, από το γραφείο του με θέα το Connecticut Avenue στο κέντρο της Ουάσιγκτον, η λύση αυτή δεν ήταν μόνιμη. “Η χρηματοδότηση για μια περίοδο75 ετών ήταν ό,τι περισσότερο το πολιτικό σύστημα μπορούσε να κάνει. Αυτό που κάνει είναι να δημιουργεί ένα πολύ μεγάλο έλλειμμα στο 76ο έτος και έπειτα.”
Οι ΗΠΑ είναι και πάλι βυθισμένες στον πόλεμο του προϋπολογισμού πάνω από τα τεράστια ελλείμματα που προβλέπονται σε μακροπρόθεσμη βάση, και η εμπειρία του κ. Greenspan απεικονίζει τον κεντρικό λόγο: η κυβέρνηση πληρώνει τις συνταξιοδοτικές παροχές από φόρους του σήμερα. Δεν υπάρχει σωρός περιουσιακών στοιχείων που να είναι αποθηκευμένα, επειδή το 1939 το Κογκρέσο έδωσε στην πρώτη τυχερή γενιά τις συντάξεις τους ατελώς.
Η μεγάλη γενιά του baby boom κατέβαλε ποσά για τη μικρότερη γενιά των γονιών τους. Τώρα που συνταξιοδοτούνται περιμένουν να έχουν περίθαλψη.
Άλλες χώρες έχουν δημοσιονομικό πρόβλημα λόγω της γήρανσης (σκεφτείτε την Ιαπωνία), αλλά οι αμερικανικές ιδέες για περιορισμένη κυβέρνηση το καθιστούν μοναδικά ενοχλητικό. Η ιατρική είναι ιδιωτική, για παράδειγμα, αλλά το Medicare, το σύστημα ασφάλισης υγείας για τους συνταξιούχους, προκαλεί το μεγαλύτερο μέρος της φορολογικής πίεσης. Προβλέπεται να λάβει επιπλέον 3 ποσοστιαίες μονάδες του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος μέχρι το 2037 και μετά από αυτό.
Δεδομένου ότι η κυβέρνηση Ομπάμα ξεκινά τη δεύτερη θητεία της αυτή την εβδομάδα, οι Financial Times διερευνούν την πραγματική δημοσιονομική επιλογή για τις ΗΠΑ: όχι τη βραχυπρόθεσμη φρενίτιδα των γκρεμών, το χρέος, τα ελλείμματα και τις δεσμεύσεις, αλλά πώς - ή αν – θα πληρώσει για έναν ηλικιωμένο πληθυσμό. Η απάντηση θα αποφασίσει την ίδια τη φύση της οικονομίας των ΗΠΑ κατά τον 21ο αιώνα.
Σε μια τροχιά πορείας, η σύμβαση συνταξιοδότησης είναι ανέγγιχτη, αλλά τα επίπεδα φορολογικών πρέπει να αυξηθούν κατά 30 % ή περισσότερο. Οι ΗΠΑ θα μοιάζουν με ένα ώριμη ευρωπαϊκή οικονομία. Σε μια άλλη τροχιά, οι φόροι θα παραμείνουν χαμηλά, αλλά αποκλείοντας μια επανάσταση στο κόστος της υγειονομικής περίθαλψης, πρόβλεψη που για τουλάχιστον μερικούς συνταξιούχους – τρέχοντες ή μελλοντικούς, πλούσιους ή φτωχούς - πρέπει να περικοπεί.
Το ερώτημα είναι κατά πόσον μια μικρή ομοσπονδιακή κυβέρνηση μπορεί να αντέξει με τη δημογραφική γήρανση – και αυτό βοηθά να εξηγηθεί γιατί η πολιτική μάχη είναι τόσο εξαιρετικά φαύλη. Η επιλογή δεν είναι μεταξύ λίγο υψηλότερων φόρων για τους πλούσιους ή μιας άσχημης συμπίεσης στον προϋπολογισμό για την εκπαίδευση. Είναι για το τι είδους χώρα οι ΗΠΑ θα γίνουν.
Για τον Mitch Daniels, κυβερνήτη της Ιντιάνα μέχρι την περασμένη εβδομάδα και μια κορυφαία Δημοκρατική φωνή σχετικά με τη φορολογική πολιτική, μόνο μία απάντηση είναι πολύ πιθανή. “Η απάντησή μου θα ήταν ότι μόνο μια πραγματικά δυναμική ιδιωτική οικονομία – του είδους ενός γιγαντιαίου κράτους πρόνοιας που θα αποθαρρύνει και θα καταστέλλει και θα καταπνίγει – μπορεί να δημιουργήσει το είδος της ανάπτυξης που απαιτείται για να λύσει το πρόβλημα του χρέους μας,” δηλώνει.
Για τον πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα και τους Δημοκρατικούς είναι σαφές ότι η προτεραιότητα είναι διαφορετική. Ο κ. Ομπάμα λέει ότι θα πρέπει να υπάρχει μια ισορροπία των φορολογικών αυξήσεων και των περικοπών δαπανών. Η εναλλακτική λύση, είπε την περασμένη εβδομάδα, “είναι για μας να προχωρήσουμε και να μειώσουμε τις δεσμεύσεις που έχουμε κάνει σχετικά με δραστηριότητες όπως το Medicare, ή την κοινωνική ασφάλιση, ή το Medicaid, και να αλλάξουμε ριζικά τις δεσμεύσεις που έχουμε κάνει για να βεβαιωθείτε ότι οι ηλικιωμένοι δεν πηγαίνουν στη φτώχεια”.
Το πεδίο εφαρμογής αυτής της επιλογής είναι σαφές από τη σύγκριση των προβλεπόμενων εσόδων στο πλαίσιο του σχεδίου του προϋπολογισμού του Κογκρέσσου του Paul Ryan – ένα Ρεπουμπλικανικό όραμα για το μέλλον της Αμερικής – με τις προβλέψεις του Γραφείου Προϋπολογισμού των δαπανών του Κογκρέσου στο πλαίσιο της πολιτικής του σήμερα.
Το δημοσιονομικό έλλειμμα ήταν περίπου 7 % του ΑΕΠ κατά το τελευταίο οικονομικό έτος, αλλά ακόμη και με τα Ρεπουμπλικανικά έσοδα και τις Δημοκρατικές δαπάνες του προϋπολογισμού δεν θα είναι πολύ μακριά από το πρωτογενές ισοζύγιο – με εξαίρεση τις πληρωμές τόκων - μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Τα φορολογικά έσοδα θα πρέπει να έχουν αποκατασταθεί από τη Μεγάλη Ύφεση, τα κίνητρα τόνωσης θα έχουν λήξει, και συμφώνησε ότι τα πρόσφατα μέτρα μείωσης του ελλείμματος θα ‘κλωτσήσουν’.
Θα είναι η δεκαετία του 2020, όταν η μεγάλη δαπάνη θα ξεκινήσει. Η γενιά του baby boom, στα 70 τους, θα αρχίσουν να αρρωσταίνουν. Η ηλικία συνταξιοδότησης της Κοινωνικής Ασφάλισης θα σταθεροποιηθεί στα 67 το 2022, και η CBO είναι απρόθυμη να υποθέσει ότι ορισμένοι έλεγχοι για ιατρικές δαπάνες θα επιμείνουν για περισσότερο από μια δεκαετία. Τα μονοπάτια των εσόδων και των δαπανών θα γίνουν ασυμβίβαστα. Το χρέος θα συσσωρευθεί- και σύντομα.
Πολλές φορολογικές προτάσεις στην Ουάσιγκτον μόλις που αντιμετωπίζουν αυτό το μακροπρόθεσμο πρόβλημα: εξετάζουν τα επόμενα 10 χρόνια κατά τα οποία οι βαθμολογίες της CBO θα καταγράψουν τις επιπτώσεις τους για το έλλειμμα. Το ανώτατο όριο για διακριτικές δαπάνες που ξεκίνησε το 2011 και η "κατάσχεση" πλησιάζει στο τέλος του Φεβρουαρίου, που θα επιβάλει οριζόντιες περικοπές δαπανών, εκτός εάν το Κογκρέσο το αντιστρέψει, είναι δύο παραδείγματα.
Τα σχέδια που όντως αντιμετωπίζουν τα μακροπρόθεσμα ζητήματα, όπως η πρόταση Simpson-Bowles που ήρθε από την επιτροπή του ελλείμματος του προέδρου, όλα συνδυάζουν τρία στοιχεία: περικοπές δαπανών, αυξήσεις φόρων και προσπάθειες να πάρουν περισσότερα από το Medicare. Το τέχνασμα είναι να βρεθεί μια ισορροπία.
Η περικοπή δαπανών για να ταιριάζει με τα τρέχοντα έσοδα - όπως οι Ρεπουμπλικάνοι προτιμούν - είναι η περισσότερο και η λιγότερο ριζοσπαστική λύση. Από τη μία πλευρά, διατηρεί απλά το μερίδιο της κυβέρνησης στην οικονομία στο μέσο όρο της από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Αλλά με αυτόν τον τρόπο η γήρανση του πληθυσμού είναι δυνατή μόνο με το σπάσιμο μιας σύμβασης συνταξιοδότησης που έχει αντέξει για σχεδόν πάντα.
Για εκείνους κάτω των 55 ετών σήμερα, το σχέδιο του κ. Ryan θα μετέτρεπε το Medicare από ασφάλιση υγείας σε μερική επιδότηση για την αγορά ιδιωτικής ασφάλισης υγείας, και θα αύξανε την ηλικία επιλεξιμότητας του Medicare στα 67. Θα εξοικονομούσε πολλά χρήματα, αλλά οι νεότεροι εργαζόμενοι θα έπρεπε να πληρώσουν για τις γενιές του baby boom για να απολαύσουν πλήρες το Medicare, χωρίς οι ίδιοι να κερδίσουν κάτι.
Μια εναλλακτική λύση είναι να περιορίσει τα οφέλη τώρα για τους εύπορους συνταξιούχους. Ο δοκιμαστικός έλεγχος των μέσων ενδέχεται να υπονομεύσει τα προγράμματα δημόσιας στήριξης, αλλά τουλάχιστον θα φροντίσει ώστε οι γενιές του baby boom να μην πάρουν περισσότερα από ό,τι καταβάλλουν.
Η χρηματοδότηση για μια περίοδο 75 ετών ήταν ό,τι περισσότερο το πολιτικό σύστημα μπορούσε να καταφέρει. Αυτό που κάνει είναι ότι δημιουργεί ένα πολύ μεγάλο έλλειμμα στην 76η χρονιά.
Τέτοιες περικοπές είναι σκληρές, ωστόσο, και έχουν μικρό προηγούμενο. Οι πλούσιοι, ηλικιωμένοι του πληθυσμού σε όλο τον κόσμο έχουν την τάση να ψηφίζουν για τις δαπάνες υγείας. Πράγματι, τόσο ισχυρή είναι η τάση των δημοσίων δαπανών να αυξάνεται καθώς οι χώρες θα γίνονται πλουσιότερες που ο νόμος του Βάγκνερ, όπως είχε βαφτιστεί το 1893, σπάνια έχει διασπαστεί.
Ούτε οι περικοπές δαπανών έρχονται χωρίς τον κίνδυνο των προγραμμάτων που δημιουργούν τη μελλοντική ανάπτυξη. Πολύ πιθανόν, θα πέσουν σε πιο ευάλωτα πολιτικά επενδυτικά προγράμματα – στον τομέα της εκπαίδευσης, των υποδομών και της έρευνας - για να δημιουργηθεί χώρος για τις δαπάνες για το Medicare.
“Κάποιος θέλει να κρατήσει υπόψη του ότι αυτό για το οποίο τα φορολογικά έσοδα χρησιμοποιούνται θα επηρεάσουν τα αποτελέσματα της ανάπτυξης,” λέει ο Jorgen Elmeskov, αναπληρωτής επικεφαλής οικονομολόγος της OECD.
Οι πολύ υψηλότεροι φόροι - η έμμεση λύση του κάθε δημοκράτη που κάνει το Medicare και την Κοινωνική Πρόνοια ιερή - είναι εφικτοί, αλλά δεν είναι επιθυμητοί. Υπάρχουν περιθώρια να αυξηθούν οι φόροι στις ΗΠΑ: οι φόροι κατανάλωσης, ιδίως, είναι χαμηλοί σε σχέση με τα διεθνή πρότυπα.
Τα υψηλότερα επίπεδα φόρου πιθανότατα θα βλάψουν την ανάπτυξη σε κάποιο βαθμό. Ο Joel Slemrod, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Michigan, λέει ότι η απόδειξη από τις συγκρίσεις στο εξωτερικό είναι "ακόμα πολύ ασαφής". Υπάρχουν ταχέως αναπτυσσόμενες χώρες με υψηλούς φόρους, όπως η Νορβηγία, και βραδείας ανάπτυξης χώρες με χαμηλή φορολογία.
Ωστόσο, οι μελέτες των ιδιωτών και των επιχειρήσεων είναι πιο εύκολο να διαβαστούν. “Ένα υψηλότερο επίπεδο φόρου μειώνει τα κίνητρα για τους ανθρώπους να κάνουν πράγματα που φέρνουν μεγαλύτερο εισόδημα,” αναφέρει ο κ. Slemrod. “Έχω την αίσθηση ότι ξέρω ποια είναι η κατεύθυνση, ακόμη και αν δεν ξέρω το επίπεδο [βλάβης στην ανάπτυξη].”
Υπάρχουν επίσης άφθονες αποδείξεις ότι οι φόροι έχουν σχεδιαστεί άσχημα, με υψηλούς ρυθμούς και πολλά κενά, που είναι κακό για την ανάπτυξη. Ο φορολογικός κώδικας των ΗΠΑ είναι ιδιαίτερα μπαρόκ. Η μεταρρύθμιση θα ήταν καλή για την οικονομία, ακόμη και αν ορισμένοι φόροι αυξάνονται κατά τη διαδικασία.
Αν μια μεγάλη αύξηση των φόρων διακινδυνεύει το δυναμισμό της οικονομίας των ΗΠΑ, είναι επίσης απόλυτη παράδοση των γενιών του baby boom, και καταπιεστική στις νεότερες γενιές που θα πληρώσουν υψηλότερους φόρους από ό,τι οι γονείς τους.
Αυτό αφήνει την τελική επιλογή: την αντιμετώπιση του προβλήματος του Medicare στην πηγή του. Φέρτε προς τα κάτω το υψηλό κόστος της ιατρικής περίθαλψης στις ΗΠΑ - ή απλώς τον έλεγχο του ρυθμού με τον οποίο αυξάνεται - και έχετε μια μη επίπονη, υποστηρικτική στην ανάπτυξη δημοσιονομική θεραπεία που σε γενικές γραμμές είναι δίκαιη μεταξύ των γενεών.
Υπάρχουν δύο λόγοι για την απότομη πορεία των προβλεπόμενων δαπανών για το Medicare. Περίπου το ήμισυ είναι λόγω της γήρανσης του πληθυσμού. Το άλλο μισό είναι επειδή το κόστος ανά άτομο έχει σταθερά αυξηθεί ταχύτερα από τον πληθωρισμό.
Από μια άλλη σκοπιά, οι ΗΠΑ δαπανούν 17,4 %της συνολικής παραγωγής για την υγειονομική περίθαλψη (συμπεριλαμβανομένων περισσότερων από 8 % του δημόσιου τομέα), σε σύγκριση με τον μέσο όρο του OECD του 9,6 %. Απλώς κλείνοντας αυτό το κενό - μια επιλογή που δεν είναι ανοιχτή σε οποιαδήποτε άλλη πλούσια χώρα που υποφέρει από μια δημογραφική συμπίεση του προϋπολογισμού - θα απελευθερώσει αρκετούς πόρους για να λύσει τα δημοσιονομικά προβλήματα της Αμερικής. Η Πράξη οικονομικά προσιτής φροντίδας, ή Obamacare, χρησιμοποιεί μια σειρά από μέτρα για τον έλεγχο των δαπανών του Medicare, αλλά η εξοικονόμηση προορίζεται για την επέκταση της κάλυψης υγείας των φτωχών και όχι την αντιμετώπιση των μακροπρόθεσμων δημοσιονομικών ανισορροπιών.
Υπάρχουν πολλά διαφορετικά σχέδια για τη μεταρρύθμιση του Medicare, με μεγαλύτερη ή μικρότερη συμμετοχή της κυβέρνησης, αλλά όλα συνοψίζονται σε μια διάλυση κινήτρων για τους ασθενείς να ζητούν περιττή θεραπεία ή για τους γιατρούς να την παρέχουν.
“Τα βήματα που πιστεύω ότι είναι πιο ελπιδοφόρα είναι σχετικά με την αλλαγή των μεθόδων πληρωμής για την επιβράβευση των παρόχων για καλύτερα αποτελέσματα για την υγεία,” σχολιάζει ο Mark McClellan, πρώην διαχειριστής του Medicare τώρα στο Brookings Institution think-tank στην Ουάσιγκτον.
Το Medicare δημιουργήθηκε το 1965 με βάση την αμοιβή για κάθε υπηρεσία, σύμφωνα με την οποία οι γιατροί πληρώνονται όταν θεραπεύουν κάποιον - δίνοντάς τους κάθε λόγο να κάνουν ακριβώς αυτό.
Οι μεταρρυθμίσεις που προτείνει ο κ. McClellan περιλαμβάνουν την πληρωμή γιατρών αντί να κάνουν τους ανθρώπους καλύτερα, ή να παρέχουν προληπτική φροντίδα, ή απλά για τη θεραπεία κάποιου για ένα χρόνο. Επισημαίνει τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα από τα ιδιωτικά ασφαλιστικά προγράμματα τομέα, τα οποία έχουν επιβραδύνει το ρυθμό του πληθωρισμού κόστους, και λέει ότι μέχρι στιγμής το Medicare έχει “κάνει μόνο μικρά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση των πληρωμών με βάση τα αποτελέσματα”.
Το κατά πόσον είναι πραγματικά δυνατό να εξοικονομήσει τόσο πολύ χωρίς επιμερισμό ή περιορισμό του Medicare είναι δύσκολο να προβλεφθεί, αλλά δείχνει μια ενδιαφέρουσα δημοσιονομική επιλογή. Το Κογκρέσο θα μπορούσε να θέσει επιθετικούς στόχους για τον έλεγχο του κόστους του Medicare και να τους υποστηρίξει με αυξήσεις φόρων ή περικοπές δαπανών – σχεδιασμένοι για να συμπεριλάβουν τους υφιστάμενους καθώς και τους μελλοντικούς συνταξιούχους – που θα έδιναν το έναυσμα σε περίπτωση που οι μεταρρυθμίσεις της υγειονομικής περίθαλψης κλονιστούν.
Η δημοσιονομική πρόκληση για τις ΗΠΑ είναι τεράστια. Αλλά αν η Ουάσιγκτον μπορεί να ξεπεράσει το παρελθόν με την εμμονή του ελλείμματος του σήμερα, μπορεί να επιλυθεί.
πηγή sofokleous10.gr
