Τι περιμένουμε από την Ιατρική το 2013
Ο καθηγητής Δ. Τριχόπουλος εξηγεί τις νέες θεραπείες και τις προοπτικές για τη νέα χρονιά
Η χρονιά που φεύγει σημαδεύτηκε από μερικές σπουδαίες ανακαλύψεις στην Ιατρική και η νέα υπόσχεται να είναι ακόμη πιο ελπιδοφόρα.
Ο ακαδημαϊκός Δημήτριος Τριχόπουλος, καθηγητής Επιδημιολογίας και καθηγητής Πρόληψης του Καρκίνου στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, μιλάει για το παρόν και το μέλλον της υγείας μας.
Ποια ήταν η σημαντικότερη ιατρική είδηση της χρονιάς που φεύγει;
Είναι δύσκολο να επιλέξει κανείς, για δύο τουλάχιστον λόγους: διότι πολλές πρόοδοι εποικοδομούνται σε προηγούμενες ανακαλύψεις, με συνέπεια η χρονική αναφορά να μην είναι εύκολη, αλλά και διότι η κάθε ειδικότητα σημασιολογεί διαφορετικά τις διάφορες ανακαλύψεις/προόδους.
Παρ’ όλους τους περιορισμούς, η ανακάλυψη ότι η μακροχρόνια λήψη ασπιρίνης σε μικρές δόσεις μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου, και ίσως και άλλων καρκίνων, είναι αναμφισβήτητα σημαντική, αν και δεν πρέπει να παραγνωρίζει κανείς τον δυνητικό κίνδυνο των αιμορραγιών από το πεπτικό σύστημα.
Σε ποιους τομείς αναμένονται οι μεγαλύτερες πρόοδοι;
Οι προβλέψεις είναι πάντα δύσκολες, αλλά με βάση τις διαμορφούμενες τάσεις περιμένουμε έντονη ερευνητική δραστηριότητα στους τομείς των συσχετίσεων γενετικών πολυμορφισμών με διάφορα νοσήματα [Genome-Wide Association Studies (GWAS)] και των επιγενετικών επιδράσεων (αναφέρονται σε μη κληρονομούμενες τροποποιήσεις της έκφρασης γενετικών παραγόντων).
Στην κλινική θεραπευτική ελπίζουμε να δούμε περισσότερα αντινεοπλασματικά φάρμακα, που δρουν στοχευμένα και αντικαθιστούν με επιτυχία βαρύτερα χημειοθεραπευτικά σχήματα.
Και σε ποιες κατηγορίες νοσημάτων;
Στα καρδιαγγειακά νοσήματα σημειώθηκαν επιμέρους πρόοδοι στη φαρμακοθεραπεία παραγόντων κινδύνου, όπως η υπέρταση, η υπερχοληστερολαιμία και η χρόνια φλεγμονή όπως αυτή αντανακλάται στην αύξηση της C-αντιδρώσας πρωτεΐνης (σ.σ.: είναι μία ουσία του αίματος).
Στις μεταμοσχεύσεις έγιναν σημαντικά, αν και περιπτωσιακά, βήματα προόδου.
Στην αντιμετώπιση αυτοάνοσων νοσημάτων, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η κατανόηση της παθοφυσιολογίας επέτρεψε την καθιέρωση νέων θεραπευτικών σχημάτων.
Τέλος, υπήρξαν περισσότερες από 10 δημοσιεύσεις σε διακεκριμένα ιατρικά περιοδικά, οι οποίες τεκμηρίωσαν την υπεροχή νεοεισαγόμενων φαρμάκων στην αντιμετώπιση διαφόρων μορφών κακοήθων νεοπλασιών.
Καμία από τις ανακαλύψεις αυτές δεν έχει αυτή καθαυτή «δραματικά» χαρακτηριστικά. Συλλογικά, όμως, σφραγίζουν τη συνεχή πρόοδο που παρατηρείται την τελευταία 30ετία στην αποτελεσματικότητα της θεραπευτικής ιατρικής σε ένα ευρύ φάσμα νοσημάτων.
Στον τομέα της πρόληψης υπάρχουν προοπτικές;
Στον τομέα της πρόληψης οι μελλοντικές ανακαλύψεις δεν θα έχουν τις διαστάσεις αυτών που προηγήθηκαν, με εξαίρεση ίσως την ενδεχόμενη ανακάλυψη εμβολίων κατά του AIDS και της ελονοσίας.
Το μεγάλο πρόβλημα στην πρόληψη είναι ότι έως σήμερα η γνώση δεν μεταφράζεται συστηματικά σε πράξη.
Και σε αυτόν των νευρολογικών και ψυχιατρικών νοσημάτων;
Εγιναν πολλές δημοσιεύσεις για την έγκαιρη διάγνωση του μεγάλου προβλήματος της νόσου Αλτσχάιμερ, αλλά αυτές προς το παρόν έχουν περισσότερο ερευνητικό παρά ουσιαστικό κλινικό ενδιαφέρον.
Οσον αφορά την κατάθλιψη, γνωρίζουμε πλέον πάρα πολλά για τους μηχανισμούς εκδήλωσής της και είναι θέμα χρόνου να επινοηθούν αποτελεσματικότερες θεραπείες εναντίον της.
Οι εξελίξεις της Ιατρικής «μεταφράζονται» σε παράταση του προσδόκιμου ζωής;
Αναμφισβήτητα ναι. Στην Ελλάδα η θνησιμότητα μειώνεται κατά 1% τον χρόνο και αυτό είναι πολύ σημαντικό.
Ωστόσο η παράταση της ζωής δεν συνεπάγεται αυτομάτως και καλή ποιότητα ζωής. Οσο αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής τόσο αυξάνεται η πιθανότητα προσβολής αλλά και το ποσοστό αυτών που θα προσβληθούν από νοσήματα, τα οποία είναι εγγενώς συχνότερα στις μεγάλες ηλικίες.
Αυτό ισχύει για τις περισσότερες μορφές καρκίνου, αλλά και για νευροεκφυλιστικά νοσήματα, όπως οι διάφορες μορφές άνοιας.
Πριν από λίγες εβδομάδες, λ.χ., δημοσιεύθηκε στο έγκυρο ιατρικό περιοδικό «Lancet» ανάλυση στοιχείων των τελευταίων δεκαετιών που έδειξε ότι ζούμε περισσότερο, αλλά πιο άρρωστοι και με μεγαλύτερα ποσοστά κινητικών δυσκολιών.
Η υγεία μας το 2013
1% μειώνεται κάθε χρόνο η θνησιμότητα στην Ελλάδα
250.000 Έλληνες έχουν εκδηλώσει καρκίνο που ξεπέρασαν
15.000 Έλληνες νικούν κάθε χρόνο το έμφραγμα
3,5 εκατ. ενήλικοι στην Ελλάδα έχουν αυξημένη ολική χοληστερόλη
754.000 Έλληνες έχουν σακχαρώδη διαβήτη
634.000 Έλληνες έχουν διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη (προδιαβήτη)
2,5 εκατ. Έλληνες είναι υπερτασικοί
2,5 εκατ. Έλληνες πάσχουν από κάποια ρευματική πάθηση (70.000-100.000 από ρευματοειδή αρθρίτιδα, 25.000 από αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα, πάνω από 2 εκατομμύρια από οστεοαρθρίτιδα κ.ο.κ.)
160.000 Έλληνες πάσχουν από άνοια – το 60% από Αλτσχάιμερ
2 στους 10 ενήλικες εκδηλώνουν κατάθλιψη κάποια στιγμή στη ζωή τους
Συμβουλές για καλή υγεία
1. Αποφύγετε το κάπνισμα σε όλες του τι μορφές, ενεργητικό ή παθητικό. Καταστρέφει τα αγγεία (πρωτίστως της καρδιάς και του εγκεφάλου) και σχετίζεται με 12 μορφές καρκίνου (μεταξύ αυτών του πνεύμονος, της στοματικής κοιλότητας, του οισοφάγου, της ουροδόχου κύστεως, του νεφρού).
2. Βελτιώστε την διατροφή σας. Αυξήστε την κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, οσπρίων, δημητριακών ολικής αλέσεως.
3. Να γυμνάζεστε καθημερινά. Μισή ώρα περπάτημα την ημέρα παρέχει πολλά οφέλη σε σώμα και μυαλό – μεταξύ άλλων προστατεύει από την καρδιοπάθεια και από τον καρκίνο του παχέος εντέρου, του μαστού και του προστάτη.
4. Χάστε τα περιττά σας κιλά. Η παχυσαρκία είναι ισχυρός παράγοντας κινδύνου για καρδιοπάθεια, σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και καρκίνο.
5. Μην πίνετε πάνω από ένα-δύο ποτά την ημέρα. Το πολύ αλκοόλ είναι τοξικό για τον οργανισμό και αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του στόματος, του λάρυγγα, του οισοφάγου και του ήπατος και στα δύο φύλα, καθώς και του μαστού στις γυναίκες
6.Προστατευθείτε από τις λοιμώξεις. Να κάνετε τα ενδεδειγμένα για εσάς εμβόλια και να τηρείτε τα μέτρα υγιεινής και προστασίας (λ.χ. καλό πλύσιμο χεριών, σεξ με προφυλάξεις). Ορισμένοι ιοί, ιδίως σεξουαλικώς μεταδιδόμενοι όπως οι ιοί της ηπατίτιδας και των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV), σχετίζονται ισχυρά με τον καρκίνο.
7. Μην κάνετε κατάχρηση αντιβιοτικών. Η αντοχή των μικροβίων στα αντιβιοτικά έχει φτάσει σε ανησυχητικά επίπεδα, με συνέπεια πολλοί ασθενείς να προσβάλλονται από λοιμώξεις που είναι αδύνατον να καταπολεμηθούν.
8. Ελέγξτε το στρες σας. Υπονομεύει τις άμυνες του οργανισμού και τον καθιστά ευάλωτο σε πλήθος νοσημάτων.
Κακή διατροφή και παχυσαρκία
80% των κρουσμάτων καρδιοπάθειας και εγκεφαλικού σχετίζονται με την κακή διατροφή
90% των κρουσμάτων διαβήτη τύπου 2 σχετίζονται με την κακή διατροφή και την παχυσαρκία
10% των κρουσμάτων καρκίνου αποδίδονται στην κακή διατροφή
4% κρουσμάτων καρκίνου στους άντρες αποδίδεται στην παχυσαρκία
7% κρουσμάτων καρκίνου στις γυναίκες αποδίδεται στην παχυσαρκία
ΠΗΓΕΣ: Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO), Harvard Health Letter
Ασπιρίνη εναντίον καρκίνου
25% μείωση του κινδύνου εκδηλώσεως καρκίνου με καθημερινή λήψη χαμηλής δόσης ασπιρίνης επί 3 χρόνια
37% μείωση του κινδύνου θανάτου από καρκίνο με καθημερινή λήψη χαμηλής δόσης ασπιρίνης επί 5 χρόνια
36% μείωση του κινδύνου μεταστατικού καρκίνου μεκαθημερινή λήψη χαμηλής δόσης ασπιρίνης επί 6,5 χρόνια
46% μείωση του κινδύνου εκδήλωσης αδενοκαρκινώματος (ιδίως του παχέος εντέρου) μεκαθημερινή λήψη χαμηλής δόσης ασπιρίνης επί 6,5 χρόνια
ΠΗΓΗ: Oxford University, «The Lancet»,nea.gr
